बढ्दो सहरीकरणसँगै ‘स्ट्रिट फुड’ को व्यवसायिकरण बढ्दो रहेको छ । बाह्य पर्यटक तथा स्थानीय जुन खानाका पारखी छन्, उनीहरूलाई ‘स्ट्रिट फुड’ले लोभ्याइरहेको हुन्छ । सहजै र सस्तो उपलब्ध हुने स्ट्रिट फुडले रोजगारी समेत सिर्जना गरेको छ । तर, यसको व्यवस्थापनका लागि चासो भने निकै कम हुने गरेको छ । स्वास्थ्यको मापदण्ड पालना र व्यवसाय सञ्चालन गर्दा अपनाउनु प्रक्रियामा स्ट्रिट फुड व्यवसायी निकै उदासिन पाइन्छन् । नेपालगन्जमा यसअघि पटकपटक स्ट्रिट फुड व्यवसायीको खाद्य स्वच्छन्दताका विषयमा तालिम लगायतका कार्यक्रम भएका छन् । तर, अझै स्ट्रिट फुड व्यवसायीले खाद्य स्वच्छन्दता कायम गर्न सकेको पाइँदैन ।
नेपालगन्जमा मर्निक वाक होस् वा साँझ घुमघाम मानिसहरू स्ट्रिट फुड स्टल जहाँ ममः चाउमिन, चिया, पानीपुरी, समोसा, हलुवा परोठा लगाएका खाद्य पदार्थ पाइन्छ, त्यहाँ भीडभाड लाग्ने गर्दछ । मानिसहरूको जमघट हुने, भेट्ने र छलफल गर्ने स्थान समेत स्ट्रिट फुड स्टल बन्ने गरेका छन् ।
तर, खाद्य स्वच्छन्दता स्ट्रिट फुडमा निकै कम हुने गरेको छ । नियामक निकायले चासो नराख्दा अनुगमन नहुने र मनपरी हुँदा अखाद्य खाद्य वस्तुहरू स्ट्रिट फुडमा बिक्री हुने गरेको र त्यसले त्यस्ता खाद्यान्न खानेहरूको स्वास्थ्य अल्पकालीन र दीर्घकालीन रूपमा बिग्रने गरेको सोमबार नेपालगन्जमा आयोजित एक कार्यक्रमका वक्ताहरूले बताएका छन् ।
खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालय नेपालगन्जले स्ट्रिट फुड बिक्रेता व्यवसायीलाई विद्यमान ऐन, कानुन, दर्ता तथा खाद्य स्वच्छन्दताका विषयमा स्ट्रिट फुडको स्वच्छता अभिवृद्धि कार्यक्रममा बोल्दै वक्ताहरूले हालको स्ट्रिट फुड व्यवसायको व्यवस्थापनको आवश्यकता औंल्याएका थिए ।
नेपालगन्जका स्ट्रिट फुड व्यवसायीको उपस्थिति रहेको कार्यक्रममा सरोकारवालाले विभिन्न खालका सुझाव समेत दिएका थिए ।
कार्यक्रममा बोल्दै उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्च बाँकेका अध्यक्ष अधिवक्ता बसन्त गौतमले पेशा, व्यवसाय गर्ने अधिकार सबैको रहेपछि उपभोक्ताले गुणस्तरीय सेवा पाउने विषय सुनिश्चित हुनुपर्ने बताए । उनले कानुन, मापदण्ड, नीति नियम सम्मत स्ट्रिट फुड सञ्चालन हुनुपर्ने बताएका थिए । ‘नेपालगन्जको मौलिकतालाई कायम राख्दै स्वच्छता कायम राख्नुपर्छ’, उनले भने ।
उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका प्रदेश उपाध्यक्ष प्रभात सिंह ठकुरीले स्ट्रिट फुड व्यवसायमा स्वच्छ खाद्य पदार्थ बिक्री नभएको बताए । ‘खुला ठाउँ, धुवा, धुँलोका बीच कागजमा खाने कुरा दिंदा त्यसले स्वास्थ्यमा असर पार्छ’, उनले भने । राष्ट्रिय समाचार समिति नेपालगन्ज प्रमुख युवराज पाण्डेले स्वस्थ खानेकुरा मानव स्वास्थ्यसँग जोडिएको विषय भएकाले सरोकारवाला सबै खाद्य स्वच्छन्दतामा जिम्मेवार हुनुपर्ने बताए ।
खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालय नेपालगन्जका खाद्य अधिकृत एकराज बुढाथोकीले सञ्चालन गरेको कार्यक्रममा प्रस्तुति राख्दै रामहरी लामिछानेले सहज पहुँच, सस्तो भएकाले खानाका पारखीलाई लोभ्याउने स्ट्रिट फुड व्यवसाय फष्टाउँदो रहेको बताए । ‘स्ट्रिट फुड व्यवसाय बढिरहँदा त्यसको स्वच्छता पनि बढ्दै जानु पर्छ,’ उनले भने । लामिछानेले स्ट्रिट फुडको सकारात्मक पाटोहरू उल्लेख गर्दै अब स्वच्छता र कानुन बमोजिम सञ्चालनमा ध्यान जानु पर्ने बताएका थिए ।
आफ्नो प्रस्तुति राख्दै लामिछानेले स्ट्रिट फुड व्यवसायीले स्वच्छता मापदण्डको पालना, सरसफाईको व्यवस्था, नियमित निरीक्षणको आवश्यकता औंल्याए । ‘स्ट्रिट फुड व्यवसाय सञ्चालन गर्दा स्वच्छता कायम गर्न विभिन्न चुनौति रहेका छन्, तर स्वास्थ्यका लागि मापदण्ड कार्यान्वयन आवश्यक छ’, उनले भने ।
कार्यक्रमका अध्यक्षता गरेका आयोजक कार्यालय प्रमुख अमित भुषण सुमनले खाद्यान्नका सवालमा पालना गर्नुपर्ने विभिन्न ऐन, नियम, खाद्य स्वच्छता नराख्दा भोग्नुपर्ने कानुनी कारवाही लगायतको बारेमा जानकारी दिएका थिए ।
इस्मिता पौडेलले स्वागत गरेको कार्यक्रममा विभिन्न कार्यालयका प्रमुख तथा प्रतिनिधिहरूको सहभागिता रहेको थियो ।