For Advertisement call: 9858020711
DO you have news / article? Click here
Thursday, July 17, 2025
  • Login
Dainik Nepalgunj
  • Home
  • News
    • Politics
    • Business
    • Social
    • Education
    • Environment
    • World
    • Featured News
  • Technology
    बाँकेमा लुम्बिनी प्राविधिक विश्वविद्यालय : सम्भावनाभित्रको सङ्घर्ष

    बाँकेमा लुम्बिनी प्राविधिक विश्वविद्यालय : सम्भावनाभित्रको सङ्घर्ष

    नेपाललाई एआई हब बनाउने उपाय: अवसर, चुनौती र रणनीतिक कार्यान्वयन

    नेपाललाई एआई हब बनाउने उपाय: अवसर, चुनौती र रणनीतिक कार्यान्वयन

    नेपालमा पहिलोपटक एआईको प्रयोगसम्बन्धी अवधारणापत्र तयार

    नेपालमा पहिलोपटक एआईको प्रयोगसम्बन्धी अवधारणापत्र तयार

    देशमा आजः ८ बजे ८ खबर

    दश वर्षमा ३० खर्बको आइटी निर्यात र १५ लाख रोजगारी सिर्जना गरिनेछ : प्रधानमन्त्री दाहाल

    इन्टेलद्वारा विश्वको सबैभन्दा ठूलो ‘न्यूरोमोर्फिक प्रणाली’ निर्माण

    इन्टेलद्वारा विश्वको सबैभन्दा ठूलो ‘न्यूरोमोर्फिक प्रणाली’ निर्माण

    समाधान भयो फेसबुकमा देखिएको समस्या       

    समाधान भयो फेसबुकमा देखिएको समस्या       

    Trending Tags

    • Nintendo Switch
    • CES 2017
    • Playstation 4 Pro
    • Mark Zuckerberg
  • Entertainment
    ‘स्टारडम’ को छायाभन्दा बाहिर ‘लभर ब्वाई’

    ‘स्टारडम’ को छायाभन्दा बाहिर ‘लभर ब्वाई’

    ‘महाभोज’को मूख्य विषय सहकारीको रकम अपचलन

    ‘महाभोज’को मूख्य विषय सहकारीको रकम अपचलन

    नोरासँगै नाचे नेपाली

    नोरासँगै नाचे नेपाली

    वर्ष २०८१ : चार चलचित्रले गरे १० करोड बढीको व्यापार

    वर्ष २०८१ : चार चलचित्रले गरे १० करोड बढीको व्यापार

    अभिनेत्री नोरा फतेही नेपाल आउँदै

    अभिनेत्री नोरा फतेही नेपाल आउँदै

    वर्ष २०८१–नेपाली चलचित्रका लागि कस्तो रह्यो ?

    वर्ष २०८१–नेपाली चलचित्रका लागि कस्तो रह्यो ?

  • Lifestyle
    भजन शिरोमणिको जीवनीमा आधारित चलचित्रको ट्रेलर सार्वजनिक

    भजन शिरोमणिको जीवनीमा आधारित चलचित्रको ट्रेलर सार्वजनिक

    विचार

    विचार

    बहस

    बहस

    ‘कुटुम्ब’ अर्थात् ‘बुक क्याफे’

    ‘कुटुम्ब’ अर्थात् ‘बुक क्याफे’

    जाडोमा छालाको हेरचाह गर्ने घरेलु उपाय

    जाडोमा छालाको हेरचाह गर्ने घरेलु उपाय

    खान आयोग्य मासु बिक्रीमा राखेको फेला

    खान आयोग्य मासु बिक्रीमा राखेको फेला

    Trending Tags

    • Golden Globes
    • Game of Thrones
    • MotoGP 2017
    • eSports
    • Fashion Week
  • मुख्य समाचार
E-Paper
No Result
View All Result
Dainik Nepalgunj
  • Home
  • News
    • Politics
    • Business
    • Social
    • Education
    • Environment
    • World
    • Featured News
  • Technology
    बाँकेमा लुम्बिनी प्राविधिक विश्वविद्यालय : सम्भावनाभित्रको सङ्घर्ष

    बाँकेमा लुम्बिनी प्राविधिक विश्वविद्यालय : सम्भावनाभित्रको सङ्घर्ष

    नेपाललाई एआई हब बनाउने उपाय: अवसर, चुनौती र रणनीतिक कार्यान्वयन

    नेपाललाई एआई हब बनाउने उपाय: अवसर, चुनौती र रणनीतिक कार्यान्वयन

    नेपालमा पहिलोपटक एआईको प्रयोगसम्बन्धी अवधारणापत्र तयार

    नेपालमा पहिलोपटक एआईको प्रयोगसम्बन्धी अवधारणापत्र तयार

    देशमा आजः ८ बजे ८ खबर

    दश वर्षमा ३० खर्बको आइटी निर्यात र १५ लाख रोजगारी सिर्जना गरिनेछ : प्रधानमन्त्री दाहाल

    इन्टेलद्वारा विश्वको सबैभन्दा ठूलो ‘न्यूरोमोर्फिक प्रणाली’ निर्माण

    इन्टेलद्वारा विश्वको सबैभन्दा ठूलो ‘न्यूरोमोर्फिक प्रणाली’ निर्माण

    समाधान भयो फेसबुकमा देखिएको समस्या       

    समाधान भयो फेसबुकमा देखिएको समस्या       

    Trending Tags

    • Nintendo Switch
    • CES 2017
    • Playstation 4 Pro
    • Mark Zuckerberg
  • Entertainment
    ‘स्टारडम’ को छायाभन्दा बाहिर ‘लभर ब्वाई’

    ‘स्टारडम’ को छायाभन्दा बाहिर ‘लभर ब्वाई’

    ‘महाभोज’को मूख्य विषय सहकारीको रकम अपचलन

    ‘महाभोज’को मूख्य विषय सहकारीको रकम अपचलन

    नोरासँगै नाचे नेपाली

    नोरासँगै नाचे नेपाली

    वर्ष २०८१ : चार चलचित्रले गरे १० करोड बढीको व्यापार

    वर्ष २०८१ : चार चलचित्रले गरे १० करोड बढीको व्यापार

    अभिनेत्री नोरा फतेही नेपाल आउँदै

    अभिनेत्री नोरा फतेही नेपाल आउँदै

    वर्ष २०८१–नेपाली चलचित्रका लागि कस्तो रह्यो ?

    वर्ष २०८१–नेपाली चलचित्रका लागि कस्तो रह्यो ?

  • Lifestyle
    भजन शिरोमणिको जीवनीमा आधारित चलचित्रको ट्रेलर सार्वजनिक

    भजन शिरोमणिको जीवनीमा आधारित चलचित्रको ट्रेलर सार्वजनिक

    विचार

    विचार

    बहस

    बहस

    ‘कुटुम्ब’ अर्थात् ‘बुक क्याफे’

    ‘कुटुम्ब’ अर्थात् ‘बुक क्याफे’

    जाडोमा छालाको हेरचाह गर्ने घरेलु उपाय

    जाडोमा छालाको हेरचाह गर्ने घरेलु उपाय

    खान आयोग्य मासु बिक्रीमा राखेको फेला

    खान आयोग्य मासु बिक्रीमा राखेको फेला

    Trending Tags

    • Golden Globes
    • Game of Thrones
    • MotoGP 2017
    • eSports
    • Fashion Week
  • मुख्य समाचार
E-Paper
No Result
View All Result
Dainik Nepalgunj
होमपेज Lifestyle विचार

जामुनको रुख एक फाइदा अनेक

byDainik Nepalgunj
July 17, 2025
in विचार
0 0
0
जामुनको रुख एक फाइदा अनेक
0
SHARES
0
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

जामुनको रुख नेपालको तराईदेखि भारतको गङ्गा मैदानसम्म फैलिएको एक गहिरो उपयोगिता बोकेको औषधीय गुणले भरिएको वृक्ष हो । यो रुखले हजारौँ वर्षदेखि मानव स्वास्थ्य वातावरण र संस्कृतिको सेवा गर्दै आएको छ । यो रुख विशेषगरी गर्मी मौसममा हरियाली प्रदान गर्ने, फल दिने र आयुर्वेदिक औषधिको रूपमा काम गर्ने बहुउपयोगी बिरुवा हो । यो सजिलै हुर्काउन सकिन्छ र बीउ जहाँ छरे पनि जागिहाल्छ । यसको वैज्ञानिक नाम साइजिजियम क्युमिनी हो । जामुनको रुख ३० मिटरभन्दा अग्लो हुन सक्छ र यो सय वर्षभन्दा लामो समयसम्म बाँच्छ । यसको काठ बलियो गाढा र टिकाउ हुन्छ भने पातहरू चम्किला बाक्ला र हरियो रंगका हुन्छन् । फूलहरू साना सेतो हरिया रंगका हुन्छन् जामुन बैशाखतिर फुल्छन् । जेठ असारतिर यसको फल पाक्छ जुन पहिलो चरणमा हरियो रहन्छ त्यसपछि गाढा बैजनी हुँदै कालो हुन्छ । फल टररो अमिलो र गुलियो स्वादको हुन्छ यसमा छालासहितको बोक्रा रसिलो गुदी र एउटा कडा बीउ हुन्छ । यसको स्वाद र गन्ध दुवै मीठो र निकै लाभदायक हुन्छन् । नेपालका विद्यालय, मन्दिर ,चौतारा, वन, घर वरिपरिको वातावरणमा समेत जामुनको बोट लगाइएको पाइन्छ र यो मानिसको जीवनसँग भावनात्मक रूपमा पनि गाँसिएको देखिन्छ ।

जामुनको रुख केवल सौन्दर्य वा फलको लागि मात्र उपयोगी छैन यसले स्वास्थ्यमा पनि अद्भुत प्रभाव पार्दछ । प्राचीन आयुर्वेदिक शास्त्रहरू चरक संहिता, सुश्रुत संहिता, भावप्रकाश निघण्टु जस्ता ग्रन्थहरूमा जामुनको प्रयोगलाई विशेष स्थान दिइएको छ । यो वनस्पतिमा जाम्बोलीन, जाम्बोसिन, एलाजिक एसिड, टैनिन, ग्लाइकोसाइड, फ्लाभोनोइड जस्ता यौगिकहरू पाइन्छन् जसले शरीरको रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्न सहयोग गर्छ । मधुमेह रोगका लागि यसको बीउको चूर्ण औषधिको रूपमा प्रयोग गरेको पाईएको छ । बिहान खाली पेट एक चम्चा जामुनको बीउको धूलो मनतातो पानीसँग सेवन गर्दा इन्सुलिनको कार्यसञ्चालनमा सुधार आउँछ । यसबाहेक यसको पातले आमाशयमा भएको अम्लता, ग्यास, कब्जियत हटाउन मद्दत गर्छ । बोक्रा उमालेर बनाएको झोल मुखमा कुल्ला गर्दा मुखको दुर्गन्ध हट्छ, गिजा बलियो हुन्छ, र मुखको संक्रमण हट्छ । छालामा लागेको खटिरा, एलर्जी, गन्हाउने घाउमा यसको बोक्रा पानीमा उमालेर धुने गरेमा लाभ हुन्छ । जामुन पचाउन अलि गाह्रो हुने भएकाले यसको सेवन सँगै सिधा नुन, पिप्ला वा मरीच मिसाएर गरे राम्रो पाचन हुन्छ । यो पाचन प्रणाली सुधार्ने, रक्तशुद्ध गर्ने, भोक जगाउने अनि लिभरलाई सक्रिय बनाउने कार्यमा पनि प्रयोग गरिन्छ यदि कसैलाई आउ पखाला लागेको छ भने जामुनको बोक्रा पिसेर कपट छान गरेर एक गिलास पानीमा मिसाएर खाए सन्चो हुन्छ ।

यस रुखको महत्व केवल औषधीय क्षेत्रमै सीमित छैन यसको वातावरणीय महत्त्व पनि अतुलनीय छ । जामुनको रुख एक छायादार र बाक्लो पात भएको वृक्ष हो जसले धुलो धुवाँ प्रदूषण रोक्न सघाउँछ । यो वातावरणमा अक्सिजनको मात्रा बढाउने कार्बनडाइअक्साइड सोस्ने र माटो भुक्षय रोक्ने प्रभावकारी वृक्ष हो । विशेषगरी सहरी क्षेत्रमा यो रुखले गर्मीमा शीतलता प्रदान गर्दछ सवारीसाधनको धुवा धुलोलाई अवशोषण गरी वायु सफा गर्छ । ग्रामीण क्षेत्रका कतिपय घरको आँगनमा यो रुखको छायाँमा भेला छलफल वा सभा हरू गरिन्छ । किसानहरू यसको पात गाई गोरुलाई खुवाउँछन् जसले पाचन सहज बनाउँछ र दूधको उत्पादनमा वृद्धि हुन्छ । जामुनको काठलाई दीर्घकालीन संरचनाहरू बनाउन प्रयोग गरिन्छ । यसको खम्बा वा चौकीहरू लामो समय टिक्ने र किराले नखाने विशेषता भएका कारण यसलाई इन्धनभन्दा बढी मूल्यवान मानिन्छ । बालीनाली वगैंचाहरूको छेउमा यो रोप्दा हावाको दिशा सम्हाल्न, चिस्यान कायम राख्न र जैविक विविधता संरक्षण गर्न सहयोग पु¥याउँछ । यस्ता गुणहरूको कारण विद्यालय, कार्यालय, बगैंचाहरू, सडक किनारमा यसको वृक्षारोपण अभियान बढ्न थालेको छ । यसको रूखको जराले पानी तान्ने क्षमताले जमिनको जलाशय सन्तुलनमा पनि योगदान पु¥याउँछ । गाउँ घरमा बर्सातको बेला आकाश गडगडायो भने मानिसहरू गड्याङ गुडुङ्ग बाजे जामुनाको रुख मुनि छौ भन्ने चलन छ जामुनको रुख भएको ठाउमा चट्याङ पर्दैन भन्ने भनाई छ ।

जामुनको रुखसँग नेपाल र भारतका धार्मिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सन्दर्भहरू पनि गहिरो सम्बन्धित छन् । संस्कृतका कतिपय ग्रन्थहरूमा यसलाई राजजम्बु भनिएको छ जुन राजाहरूले पूजा र साधनामा प्रयोग गर्थे । बौद्ध धर्ममा गौतम बुद्धले ध्यान गरेको वृक्षमध्ये जामुनलाई पनि स्मरण गरिएको छ । हिन्दू परम्परामा पनि यसलाई पवित्र वृक्ष मानिन्छ र कतिपय पूजा विधिमा यसको पात फूल वा फल प्रयोग गरिन्छ । धार्मिक स्थलहरूमा यसको रुख रोप्ने चलन पनि पाइन्छ जुन त्यस क्षेत्रको पवित्रता र हरियालीको प्रतीक हो । ग्रामीण क्षेत्रमा जामुनको फल पाकेपछि बालबालिकाले हर्षका साथ चढेर टिप्ने बाढेर खाने अनि बाँकी रहेको फल टिपेर घरमा लिएर जाने परम्पराले मानिस मानिस बिचको आत्मियता बढाउछ । कतिपय गाउँमा वरको भोजमा जामुनको अचार राख्ने परम्परा अझै जीवित छ । यसको उपस्थितिले संस्कृतिको जगेर्ना मात्र गर्दैन, मानिसलाई प्रकृतिप्रति जोड्ने माध्यम पनि बन्छ । जब हामी धर्म परम्परा प्रकृति र आयुर्वेदलाई एउटै वृक्षमा एकीकृत देख्छौँ त्यतिबेला जामुनको रुख केवल बनस्पति नभई जीवनको एउटा दर्शनको रूपमा खडा हुन्छ ।

आजको आधुनिक युगमा जब मानव स्वास्थ्य वातावरण र परम्परागत ज्ञान संकटमा परेका छन् त्यस्तो अवस्थामा जामुनजस्ता वृक्षहरू समाधानका स्थायी आधार हुन् । नेपालमा औषधीय बनस्पतिको सम्भावना प्रचुर भए पनि हामीले व्यावसायिक र वैज्ञानिक ढंगले यसको सदुपयोग गर्न सकेका छैनौँ । जामुनको बीउ, फल, बोक्रा, पात र काठ सबै बेचबिखन हुन्छ्न । यसको खेतीबाट ग्रामिण उद्यमशीलता रोजगारी र जैविक कृषि प्रवद्र्धन गर्न सकिन्छ । यसबाहेक यसको जुस सिरप, अचार, औषधि उत्पादन, साबुन वा फेसक्रिम निर्माणमा पनि आधुनिक प्रयोग हुन थालेको छ । नेपालमा सरकारी तवरबाट जामुनको वृक्षारोपणलाई प्राथमिकता दिइनु आवश्यक छ । विद्यालय स्तरबाट नै एक विद्यार्थी, एक जामुन जस्ता अभियान थालेर विद्यार्थीहरूमा प्रकृति प्रेमको भावना रोप्न सकिन्छ । स्थानीय तह, नगरपालिकाहरूले सार्वजनिक स्थलहरूमा जामुन रुख रोपेर हरियाली र वातावरण सन्तुलनमा योगदान गर्न सक्छन् । दीर्घकालीन दृष्टिकोणले जामुन जस्ता बहुपयोगी रुखहरूको संरक्षण र प्रवद्र्धन गर्नु भनेको भविष्यका पुस्ताका लागि स्वास्थ्य, हरियाली र आत्मनिर्भरता निर्माण गर्नु हो । यदि हामीले जामुनको रुखलाई केवल फल दिनेलाई सीमित नगरी यसको जीवन्त दर्शनलाई आत्मसात गर्न सक्यौँ भने, हामी प्रकृतिसँगको गहिरो सम्बन्ध पुन स्थापित गर्न सफल हुनेछौँ ।

आजको जलवायु संकट र स्वास्थ्य चुनौतीको समयमै जामुनको महत्त्व झनै बढेको छ । यो रूख छायादार, प्रदूषण सोस्ने र कम पानीमा हुर्कने भएकाले हरित शहर निर्माणमा उपयोगी हुन्छ । यसको फललाई जुस, सुकुटी, अचार र जाम जस्ता परिकार बनाएर स्वरोजगारका अवसरहरू पनि सिर्जना गर्न सकिन्छ । जामुन एउटा यस्तो प्राकृतिक उपहार हो जसले स्वाद, स्वास्थ्य र संस्कृतिलाई एकैसाथ जोड्छ । यसको हरेक भागमा उपयोगिता लुकेको छ । बोक्राले कयौ रोगको उपचार गर्छ । जामुनको रूखले शीतलता र वातावरणीय सन्तुलन प्रदान गर्छ । यसैले हामी सबैले जामुनको रुख संरक्षण र प्रवद्र्धनमा ध्यान दिनु आवश्यक छ । जय हरियाली

Previous Post

विद्यार्थीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अध्ययन अवसर दिंदै ‘साथम’

Next Post

उच्च अदालत तुलसीपुरमा एक दशकयताकै बढी मुद्दा फर्छ्यौट, एक वर्ष नाघेका मुद्दा सङ्ख्या शून्य

Next Post
बाँकेका तीन उद्योगविरुद्ध मुद्दा दायर

उच्च अदालत तुलसीपुरमा एक दशकयताकै बढी मुद्दा फर्छ्यौट, एक वर्ष नाघेका मुद्दा सङ्ख्या शून्य

Stay Connected

    • Trending
    • Comments
    • Latest
    कोहलपुरमा विपन्नका लागि कपडा संकलन गरिँदै

    कोहलपुरमा विपन्नका लागि कपडा संकलन गरिँदै

    January 16, 2024
    आमाबिनै नागरिकता

    आमाबिनै नागरिकता

    January 25, 2024
    मानसिक स्वास्थ्य रणनैतिक कार्ययोजना

    मानसिक स्वास्थ्य रणनैतिक कार्ययोजना

    May 13, 2024
    पर्यटनको नयाँ ढोकाः माउण्टेन फ्लाइटले जगाएका आशा

    पर्यटनको नयाँ ढोकाः माउण्टेन फ्लाइटले जगाएका आशा

    January 30, 2024

     सामाजिक अभियन्ता राजेश बिशुराललाई हेरिटेज इन्टरनेसनल अवार्ड २०२३

    0
    बालबालिकाले रमाउँदै सिक्न सक्ने नेपाली मोबाइल एप

    बालबालिकाले रमाउँदै सिक्न सक्ने नेपाली मोबाइल एप

    0
    How to make Shahi Paneer

    How to make Shahi Paneer

    0
    चार महिनामा भित्रियो रु चार खर्ब ७७ अर्ब विप्रेषण

    चार महिनामा भित्रियो रु चार खर्ब ७७ अर्ब विप्रेषण

    0
    नेपालगन्जमै आमाको मृत्यु बढी

    तीन महिनाको विपद्ः ९३ जनाको मृत्यु, २२ बेपत्ता

    July 17, 2025
    बाँकेका तीन उद्योगविरुद्ध मुद्दा दायर

    उच्च अदालत तुलसीपुरमा एक दशकयताकै बढी मुद्दा फर्छ्यौट, एक वर्ष नाघेका मुद्दा सङ्ख्या शून्य

    July 17, 2025
    जामुनको रुख एक फाइदा अनेक

    जामुनको रुख एक फाइदा अनेक

    July 17, 2025
    विद्यार्थीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अध्ययन अवसर दिंदै ‘साथम’

    विद्यार्थीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अध्ययन अवसर दिंदै ‘साथम’

    July 17, 2025
    • About
    • Advertise
    • Privacy & Policy
    • Contact
    Call us: +977 9858020711

    © 2024 Dainik Nepalgunj - News for the Nation. | Powered by Dotworks Technologies.

    Welcome Back!

    Login to your account below

    Forgotten Password?

    Retrieve your password

    Please enter your username or email address to reset your password.

    Log In

    Add New Playlist

    No Result
    View All Result
    • Home
    • News
      • Politics
      • Business
      • Social
      • Education
      • Environment
      • World
      • Featured News
    • Technology
    • Entertainment
    • Lifestyle
    • मुख्य समाचार
    E-paper

    © 2024 Dainik Nepalgunj - News for the Nation. | Powered by Dotworks Technologies.

    Are you sure want to unlock this post?
    Unlock left : 0
    Are you sure want to cancel subscription?
    Go to mobile version